‘’Đầu tư chứng khoán’’ và ‘’chơi chứng khoán’’ là 2 cụm danh từ được nói về việc giao dịch mua/bán chứng khoán. Chúng ta có nhiều việc đáng quan tâm hơn là cách gọi cho cùng một hành động. Nhưng bài viết sẽ phân biệt về 2 hành động này để cho chúng ta thấy nên chọn đầu tư chứng khoán hay chơi chứng khoán.
Trong những cuốn sách về đầu tư chứng khoán nổi tiếng, các tác giả luôn đề cập đến 2 cụm từ là đầu tư (Investment) và đầu cơ (Speculation), đối với các nhà đầu tư phố Đào Duy Anh (con phố chứng khoán Việt Nam) đã Việt hóa thành đầu tư chứng khoán và chơi chứng khoán.
1. Định nghĩa về đầu tư/chơi
Đầu tư là sử dụng các nguồn lực ở hiện tại và để thu được lợi ích, kết quả kỳ vọng lớn hơn trong tương lai.
Chơi một loạt các hoạt động tự do, có động cơ thúc đẩy để thư giãn, giải trí và tìm niềm vui. Chơi hay vui chơi là hoạt động thường thấy ở tất cả mọi người, những mỗi con người có sở thích vui chơi khác nhau.
2. Phân biệt đầu tư chứng khoán và chơi chứng khoán.
Đầu tư chứng khoán còn được hiểu theo một nghĩa hẹp là không phải là chơi chứng khoán, cách hiểu này làm cho chúng ta cảm thấy chơi chứng khoán là một hành động xấu và không nên. Nhưng nếu chúng ta chơi đúng phương pháp và có lợi nhuận thì vừa được chơi lại vừa có tiền, điều này tốt hơn nhiều việc đầu tư chứng khoán sai lầm và thua lỗ.
‘’Đa số cái gì CHƠI cũng hay mất tiền – nhưng ai CHƠI tốt sẽ là người thắng cuộc’’
Chơi hay đầu tư đều không quan trọng bằng việc chúng ta nhận ra mình đang làm gì?
Đầu tư chứng khoán là hoạt động phân tích kĩ lưỡng để đảm bảo an toàn tiền gốc và mang lại khoản lợi nhuận thoả đáng với bất kỳ một giao dịch chứng khoán nào.
Chơi chứng khoán là hoạt động giao dịch chứng khoán dựa trên hiểu biết về thị trường chứng khoán để xây dựng nên phương pháp giao dịch hiệu quả. Đồng thời, người chơi phải tuân thủ kỷ luật để hạn chế thua lỗ.
Chúng ta phân biệt đầu tư/chơi chứng khoán dựa trên những khía cạnh sau:
- An toàn/rủi ro.
- Mua toàn bộ/mua bằng ký quỹ (vay).
- Ngắn hạn và dài hạn.
2.1. Phân biệt an toàn và rủi ro trong hoạt động đầu tư chứng khoán và chơi chứng khoán
An toàn trong giao dịch chứng khoán là đảm bảo ‘’không bị mất tiền’’ – đây cũng là nguyên tắc số 1 của Buffett. Nhưng ông không nói chúng ta phải ”làm thế nào” để không bị mất tiền?
‘’Rủi ro lớn sẽ đem lại lợi nhận cao’’. Nhưng nếu chúng ta có được tư duy và hiểu biết đúng về đầu tư hoặc chơi chứng khoán chúng ta sẽ có thể hạn chế được thua lỗ khi gặp rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận.
2.2. Phân biệt giữa mua toàn bộ/mua ký quỹ.
Mua toàn bộ là hành động người giao dịch chứng khoán chỉ sử dụng vốn tự có để mua chứng khoán.
Mua ký quỹ (vay margin) là hành động người giao dịch chứng khoán sử dụng cổ phiếu của mình đi ký quỹ/ cầm cố với một tổ chức tài chính tín dụng thường là các công ty chứng khoán để có thêm lượng tiền mua thêm chứng khoán, hiểu đơn giản là việc vay thêm để đầu tư.
Khi các cổ phiếu giảm điểm thì giá trị ký quỹ sẽ giảm. Đến khi chạm mức rủi ro, người cho vay là các công ty chứng khoán sẽ tự động bán cổ phiếu (Margin Call) để đảm bảo mức độ an toàn. Năm 2007, thị trường chứng khoán Mỹ và nhiều quốc gia đồng loạt giảm mạnh, hiện tượng Margin Call (tên bộ phim về giai đoạn khủng hoàng tài chính 2007 – 2008 của Mỹ) sẽ diễn ra trên diện rộng tạo ra sự sụp đổ liên tiếp, hiện tượng này được ví với ‘Hòn tuyết lăn’’ (tên của cuốn sách nói về Warren Buffett).
Bởi việc vay margin dẫn đến nhiều thảm kịch cho nhiều người trên thị trường chứng khoán. Cho nên vay margin được gán lcho những người chơi chứng khoán, người đầu tư không sử dụng nó.
Tuy nhiên, tốt hay xấu phụ thuộc vào phương pháp sử dụng. Warren Buffett – nhà đầu tư nổi tiếng thế giới cũng sử dụng tiền vay khi ông nhìn thấy cơ hội đầu tư hấp dẫn.
- Nếu lãi suất cho vay margin (Chi phí sử dụng vốn) nhỏ hơn hiệu quả của các khoản đầu tư, bạn hãy tận dụng nó. Sử dụng margin sẽ cấp cho bạn thêm nguồn tiền để tận dụng được những cơ hội trên thị trường chứng khoán.
- Nếu chi phí sử dụng vốn lớn hơn hiệu quả của các khoản đầu tư, chúng ta không nên sử dụng tiền vay.
Mua ký quỹ có thể phóng đại các khoản lãi hoặc các khoản lỗ. Do vậy, các khoản vay margin phải được sử dụng đúng cách. Nếu không nó sẽ làm cả người chơi và người đầu tư chứng khoán chìm đắm trong những khoản nợ.
2.3. Phân biệt dài hạn và ngắn hạn
Một số quan điểm cho rằng, đầu tư chứng khoán là mua và nắm giữ dài hạn. Chơi chứng khoán là mua lướt sóng, ngắn hạn. Nhưng không có quy định cụ thể và phân biệt rõ ràng cho việc này.
- Nếu chúng ta mua được cổ phiếu của doanh nghiệp tốt như: VNM, HPG, VCB, SSI, HCM,… trong những năm 2011 ta mua 1, 2 năm hoặc lâu hơn càng có lợi.
- Nhưng nếu chúng ta mua cổ phiếu của doanh nghiệp đang suy thoái như: TTF, JVC, các cổ phiếu của tập đoàn Sông Đà- SD3, SDH,SD3,… trong những năm 2011 thì ta mua và nắm giữ càng lâu càng lỗ (tính đến năm 2021)
Trong giao dịch chứng khoán ngắn hay dài hạn phụ thuộc vào cách phân tích đầu tư chứng khoán và phương pháp chơi chứng khoán cả mỗi người.
Kết luận: Đầu tư hoặc chơi chứng khoán đều có thể thành công. Điều quan trọng và chúng ta hãy xây dựng một lối sống tốt từ những thói quen tốt. Từ đó hình thành một tư duy đầu tư/chơi chứng khoán phù hợp với bản thân. Áp dụng phân tích chứng khoán, giao dịch có phương pháp và luôn tuân thủ kỷ luật. Khi đó, chúng ta sẽ là người thành công trong chứng khoán và có một cuộc sống hạnh phúc.
Chúc các bạn thành công.
Nguyễn Quảng Thịnh – Phân tích và Tư vấn Chứng khoán
Điện thoại / Zalo / Viber: 0904679589
Facebook: vừa và đủ
Email: thinh.nquang1@gmail.com