Sam là chú chó nhà tôi nhận nuôi, câu chuyện về Sam các bạn có thể đọc tại đây. Hôm nay, tôi sẽ viết thêm 1 bài học đầu tư chứng khoán mà tôi học được từ Sam, bài học này được một giáo viên/nhà đầu tư chứng khoán Andrew Hallam viết trong cuốn sách “9 quy tắc đầu tư tiền bạc để trở thành triệu phú”. Tôi thấy đúng và ý nghĩa nên viết lại theo cách hiểu và suy nghĩ của bản thân.
Mỗi ngày gia đình tôi thường đi dạo cũng Sam ở bãi cát ven sông. Cả ngày nó chỉ đợi lúc ra bãi sông để chạy nhảy và nô đùa thỏa thích. Chúng tôi được vui lây khi nhìn khuôn mặt vui tươi, hớn hở và kiểu chạy, nhảy loạn xạ của Sam. Nhưng khi có nhiều người cùng dạo chơi trên bãi cát thì chúng tôi phải sử dụng dây dắt. Tôi đi theo một hướng thì nó sẽ chạy lên trước rồi lùi lại phía sau, sang trái rồi sang phải.
Nếu tôi chạy dọc bãi cát hết 30 giây thì Sam cũng mất bằng đó thời gian. Đúng là Sam có 4 chân và có khả năng phi nước đại với vận tốc gấp 2 – 3 lần tôi, nhưng không thể hơn được vì sợi dây dắt.
Chúng ta hãy hình dung có một đám đông đang đặt cược vào cuộc chạy đua giữa tôi và Sam. Khi nó vượt qua tôi với những bước chạy dài, đám đông nhận ra sức mạnh của nó và đặt tất cả tiền cược vào Sam. Lòng tham đã chiếm lĩnh trí não của đám đông nên người ta không nhận ra sợi dây trong tay tôi.
Giá của các cổ phiếu và giá trị doanh nghiệp giống như Sam và tôi. Nếu giá chạy xa so với giá trị của doanh nghiệp thì nó sẽ bị kéo giật lại hoặc phải chờ doanh nghiệp đuổi kịp. Nhưng khi thị trường chứng khoán đang đi lên nhanh chóng sẽ khiến con người quên đi sợi dây dắt vô hình.
Chúng ta xem diễn biến giá của cổ phiếu VNM (chú chó) và hiệu quả hoạt động VNM (tôi).
Ảnh 1: VNM giai đoạn 2003 – 2012
Nhìn vào ảnh 1 ta thấy, lợi nhuận sau thuế của VNM liên tục tăng từ năm 2003 đến năm 2012 ~ giá trị doanh nghiệp tăng lên, giá cổ phiếu VNM tăng từ 2.500đ/CP lên 16.000đ/CP (Mức giá trong bài viết là mức giá đã điều chỉnh). Trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế năm 2007 – 2008, giá CP VNM giảm mạnh từ 10.000đ/CP xuống 4.200đ/CP, nhưng phục hồi nhanh trong năm 2009 theo người chủ nhân thực sự (giá trị doanh nghiệp).
Ảnh 2: VNM giai đoạn 2012 – 2022
Nhìn vào ảnh 2, những giai đoạn lợi nhuận của VNM không tăng trưởng (được bôi xanh) là năm 2013 – 2014 và 2018-2021. Trong thời gian đó, giá cổ phiếu (con chó) đi ngang hoặc giảm điểm theo người chủ (giá trị doanh nghiệp).
Trong năm 2006 – 2007 và 2016 – 2017, thị trường chứng khoán tăng mạnh. Các cổ phiếu tăng giá mạnh đã kích thích lòng tham của những người muốn làm giàu nhanh chóng. Người đang đầu tư thấy hiệu quả nên đã bỏ thêm tiền mua cổ phiếu ở những vùng giá cao. Người chưa đầu tư thấy người khác đầu tư có hiệu quả bắt đầu tham gia. Làn sóng này nối tiếp nhau đã đẩy giá cổ phiếu lên cao hơn. Sự giàu có ảo khi tài khoản chứng khoán tăng làm cho mọi người không nhìn thấy sợi dây vô hình. Đến khi thị trường giảm điểm, mọi người bắt đầu đi tìm nguyên nhân thì đã quá muộn. Thị trường chứng khoán giảm mạnh năm 2008 và 2018, rất nhiều người bị thua lỗ nặng, họ đều có cho mình bài học đắt giá:
- Người nhận ra mình đã sai và bắt đầu sửa đổi dần việc đầu tư. Người này sẽ càng tiến bộ và gặt hái được thành công trong chứng khoán hoặc vấp phải những sai lầm khác. Càng rút được nhiều bài học từ những sai lầm thì người đó càng thành công.
- Người đổ lỗi cho thị trường, cho rằng đây là trò chơi cờ bạc và lừa đảo. Họ rời xa chứng khoán, tiếp tục các hoạt động kinh doanh khác rồi cũng thành công hoặc có những sai lầm khác. Càng rút được nhiều bài học từ những sai lầm thì người đó càng thành công.